کد مطلب:48425 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

چگونه آية 11 سورة حج شامل حال ما نشود و از خاسرين نشويم؟

خداوند متعال ميفرمايد: وَ مِنَ النَّاسِ مَن يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَيَ حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انقَلَبَ عَلَيَ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَ الاْ ?َخِرَةَ ذَ َلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ; (حج، 11) و از ميان مردم كسي است كه خدا را فقط بر يك حال ]و بدون عمل[ ميپرستد. پس اگر خيري به او برسد بدان اطمينان يابد، و چون بلايي بدو رسد روي برتابد. در دنيا و آخرت زيان ديده است. اين است همان زيان آشكار.

در آيات گذشته همين سوره (حج) سخن از دو گروه پيروان گمراه و رهبران گمراه كننده بود; ولي در اين آيات سخن از گروه سومي كه همان افراد ضعيف الايمان هستند، ميباشد. قرآن كريم در توصيف اين گروه ميفرمايد: بعضي از مردم خدا را تنها با زبان ميپرستند; ولي ايمان قلبيشان بسيار سطحي و ضعيف است، سپس به بيان تزلزل ايمان آنها پرداخته و ميفرمايد: آنها چنانند كه اگر دنيا به آنها رو كند و نفع و خيري به آنان برسد حالت اطمينان پيدا ميكنند! و آن را دليلي بر حقانيت اسلام ميگيرند; ولي اگر به وسيله گرفتاريها و پريشاني و سلب نعمت مورد آزمايش قرار گيرند دگرگون ميشوند و به كفر رو ميآورند، گويي آنها دين و ايمان را به عنوان يك وسيله نيل به ماديات پذيرفتهاند كه اگر اين هدف تأمين شد دين را حق ميدانند، در حقيقت اين گونه افراد، دين را تنها از دريچه منافع مادي خود مينگريستند و معيار و محك حقانيت آن را روي آوردن دنيا ميپنداشتند اين گروه كه در جامعه كنوني ما نيز وجود دارند، ايماني آلوده به شرك و بت پرستي دارند منتهي بت آنها همسر، فرزند، مال و ثروت آنها است.(ر.ك: تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 14، ص 33ـ35، دار الكتب الاسلاميه)

خسران در اصل به معناي از دست دادن سرمايه و كمبود آن است كه گاه به انسان نسبت داده ميشود و گفته ميشود فلان كس زيان كرد و گاه به خود عمل نسبت ميدهند و ميگويند: تجارتش زيان كرد.

از سوي ديگر گاه خسران در مورد سرمايههاي ظاهر به كار ميرود، مانند مال و مقام دنيوي و گاه در مورد سرمايههاي معنوي مانند صحت، سلامت، عقل، ايمان و ثواب. هر خسراني را كه خداوند در قرآن بيان كرده، اشاره به معني دوم است.(مفردات، راغب اصفهاني، ص 148، دارالكتب العربي / تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 19، ص 407ـ409، دارالكتب الاسلامية.)

از ديدگاه اسلام اصالت با روح و جسم مركب آن ميباشد; حقيقت با آخرت و دنيا دارمجاز است و حيات واقعي در آخرت است. (عنكبوت،64) بنابراين خسران واقعي، زياني است كه به بُعد روحي انسان وارد شود و در جهان آخرت آشكار شود. شرك و كفر و پرستش غيرخدا، از چيزهايي است كه موجب خسران اخروي ميشود. قرآن از اين خسران به خسران مبين تعبير كرده است. فَاعْبُدُواْ مَا شِئْتُم مِّن دُونِهِ قُلْ إِنَّ الْخَـَسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوَّاْ أَنفُسَهُمْ وَ أَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيَـَمَةِ أَلاَذَ َلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ; (زمر،15) پس هر چه غير از او ميخواهيد، بپرستيد ]ولي به آنان[ بگو: زيانكاران در حقيقت كسانياند كه به خود و كسانشان در روز قيامت زيان رساندهاند; آري، اين همان خسران آشكار است.

براي زيانكاران واقعي، ويژگيهاي زير از قرآن استفاده ميشود:

1. شيطان را وليّ و دوست و سرپرست خود گرفتهاند.(نسأ،119)

2. بقاي الهي را دروغ ميانگارند.(انعام،31 ـ يونس،45)

3. فرزندان خود را ميكشند.(انعام،140)

4. كفة ميزان اعمالشان در روز قيامت سبك است.(مؤمنون، 103)

5. فاسقاني كه آنچه را خدا به وصل كردن آن امر كرده ميگسلند و در زمين فساد ميكنند.(بقره،27)

6. به كتاب آسماني كفر ميورزند.(بقره،121)

7. خود را از مكر الهي ايمن ميپندارند.(اعراف،99)

8. به آيات الهي كفر ميورزند.(زمر،63)

9. به باطل ايمان دارند و به خدا كفر ميروزند.(عنكبوت،52)

10. جزء حزب شيطان هستند.(منافقون،9)

11. از غير دين اسلام پيروي ميكنند.(آلعمران،85)

12. از كفار اطاعت ميكنند.(آلعمران،149)

13. پيامبران الهي را تكذيب ميكنند.(اعراف،92)

14. ايمانشان تنها به زبان است.(حج،11)

اطاعت از خدا و پيامبران و پيروي از دين اسلام و دستورات الهي، موجب رهايي از زيانكاري و خسران است.

قرآن كريم، در سورة عصر به انسانها تذكر ميدهد و ميفرمايد اگر دوست داريد زيانكار نباشيدبرنامههاي ذيل را پيش گيريد:

1. ايمان آوردن; 2. اعمال صالح را انجام دادن; 3. دعوت نمودن مردم به سوي حق; 4. شكيبايي و سفارش كردن يكديگر به آن.(ر.ك: الميزان، ج 2، ص 356، جامعه مدرسين / نمونه، ج 27، ص 295.)